پیشگیری و بهداشت

وجود مراقبت‌های بهداشت اولیه دستاوردهای با‌ارزشی برای جامعه به دنبال دارد. مراقبت‌های بهداشتی اولیه صرفا محدود به خدماتی همچون واکسیناسیون نمی‌شود، بلکه بخش وسیعی از حوزه سلامت را در برمی‌گیرد. تشخیص‌های پیشگیرانه بخشی از این مراقبت‌هاست که می‌تواند میزان سلامت افراد جامعه را ارتقا دهد.

برای بسیاری از بیماری‌ها می‌توان از تشخیص‌های پیشگیرانه بهره برد و افراد مستعد بیماری را براساس عوامل مختلفی مانند تاریخچه خانوادگی، فاکتورهای خطر، سبک زندگی، رژیم غذایی و… تشخیص داد. البته هر بیماری علل و عوامل خاص خود را دارد و تشخیص رابطه عوامل مختلف با انواع بیماری‌ها به ما کمک می‌کند تا بتوانیم احتمال ابتلا به بیماری‌ها را پیش از ظهور علائم در افراد تشخیص داده و با کمک برای حذف این عوامل مانع ابتلا فرد به بیماری شویم.

به عنوان مثال، در برخی از موارد، تاریخچه خانوادگی از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر یک فرد خانواده‌ای با سابقه سرطان داشته باشد، احتمال ارثی بودن این بیماری و ابتلای سایر افراد خانواده به سرطان بالا می‌رود. در این صورت، احتمالا نیاز است که فرد مورد بررسی‌های پیشگیرانه قرار گرفته و با انجام آزمایشات لازم، احتمال ابتلای او به سرطان را پیش از ابتلا یا در مراحل اولیه بررسی کرده و تشخیص داد.

در سبک زندگی افراد عادات نامطلوبی وجود دارد که می‌تواند ریسک ابتلا به برخی از بیماری‌ها را در این افراد افزایش دهد. از جمله این عوامل می‌توان به مواردی همچون مصرف سیگار و تنباکو، مصرف الکل یا مواد مخدر، عادات تغذیه نامناسب، نداشتن فعالیت بدنی مناسب و عوامل محیطی اشاره کرد. با شناسایی این عوامل، پزشکان و متخصصان بهداشت می‌توانند توصیه‌ها و راهکارهای پیشگیری و بهداشت را برای این افراد ارائه دهند.

در حال حاضر، تکنولوژی و پیشرفت علم پزشکی در رشته‌هایی همچون ژنتیک، به ما امکان می‌دهد تا بتوانیم از برخی از نشانگرهای بیولوژیکی و ژنتیکی برای تشخیص پیشگیرانه بیماری‌ها استفاده کنیم. این شامل آزمون‌های جدیدی مانند ژنتیک مولکولی برای سرطان، آزمایش خون برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی، آزمایشات مرتبط با سلامت کلیه و کبد و سایر آزمون‌های پیشگیرانه می‌شود.

با این حال، باید توجه داشت که تشخیص پیشگیرانه بیماری‌ها همچنان یک حوزه پیچیده است؛ چراکه عوامل بسیاری در ابتلا به بیماری‌ها دخیل هستند و تشخیص پیشگیرانه ممکن است همیشه دقیق و قطعی نباشد.

همچنین، قابل ذکر است که هر فرد شرایط و ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که این امر بر احتمال ابتلا به بیماری‌ها تأثیر زیادی می‌گذارد. بنابراین، تشخیص‌های پیشگیرانه باید توسط پزشکان و متخصصان بهداشت و براساس شرایط خاص هر فرد، رژیم غذایی، سبک زندگی، سابقه خانوادگی و… او ارائه شود. به طور کلی امروزه متخصصان با در نظر گرفتن عواملی همچون ژنتیک فرد، سبک زندگی و عوامل محیطی برنامه‌های پیشگیری و درمان را شخصی‌سازی می‌کنند.