رحم اجاره‌ای چیست؟

 ازدواج و به دنبال آن فرزند آوری یک عادت قدیمی و لذت‌بخش در تمامی فرهنگ‌های دنیا می‌باشد. اما در عده‌ای از زوجین به دلیل مشکلاتی، فرزند آوری به مشکل خورده و تبدیل به دغدغه‌های این افراد شده است. امروزه ناباروری یکی از مشکلاتی است که برخی از زوج‌های جوان در کل دنیا با آن روبرو هستند. با این حال عده‌ای از زنان جوان نیز به دلیل ترس و نگرانی از تغییر اندام خود، تمایل به حاملگی ندارند. آیا شما نیز از این دسته‌ افراد هستید و دنبال راه حلی می‌گردید؟ تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا به پاسخ تمامی سوالات خود برسید. به دنبال دلایلی که ذکر شد زوج‌های جوان برای داشتن فرزند به اجاره رحم روی می‌آورند. رحم اجاره‌ای یا رحم جایگزین نوعی روش برای فرزند آوری بوده که در آن رحم فرد سومی برای نگهداری و رشد جنین اجاره می‌شود. در این روش اسپرم و تخمک ترکیب شده و جنین حاصله در رحم شخص سوم جای‌گذاری می‌شود و تا زمان زایمان در آن رحم به رشد و نمو می‌پردازد. پس از زایمان، نوزاد به زوجی که رحم را اجاره کرده‌اند تحویل داده می‌شود و شخصی که رحم خود را اجاره داده است در قبال انجام این کار مبلغی را به عنوان اجاره دادن رحم خود و مراقبت از جنین، دریافت می‌کند.

مراحل رحم اجاره‌ای چیست؟

در کل دنیا و خصوصا کشور ما اجاره کردن رحم مراحل و قوانین خاص خود را دارد که باید طبق آن پیش رفت. در ادامه شرایط رحم اجاره‌ای و مراحل آن را کامل برایتان به ترتیب توضیح می‌دهیم.

 ۱) مشورت و اطمینان از تصمیم: ابتدا تمامی راه‌های ممکن برای بارداری را بررسی کنید و با مراجعه به پزشکتان مشاوره‌های لازم را از او بگیرید. زیرا روش رحم جایگزین هزینه‌های بالایی دارد. همچنین از نظر بار احساسی ممکن است عواقبی برای زوجین داشته باشد.

 ۲) رفتن به کلینیک درمان ناباروری: پس از اینکه تصمیم به اجاره رحم گرفتید به موسسه درمان ناباروری مراجعه کنید. در آنجا مشاوره‌هایی برای انجام این کار به شما داده شده و همچنین کارهای حقوقی لازم انجام می‌شود.

 ۳) تعیین اهدا کننده تخمک: برای این کار شما می‌توانید فردی را به عنوان اهدا کننده تخمک معرفی کنید. اگر شخصی مد نظر شما نیست می‌توانید از بانک تخمک کلینیک ناباروری، یک تخمک انتخاب کنید.

 ۴) انتخاب رحم جایگزین: مثل مرحله قبل زوج می‌توانند شخصی را معرفی کرده یا از بین کسانی که موسسه پیشنهاد می‌کند یکی را انتخاب کنند. فردی که رحم خود را اجازه می‌دهد باید از لحاظ سلامت عمومی و روانی مورد بررسی قرار گیرد.

 ۵) تنظیم و امضای قرارداد: به دلیل اهمیت بالای موضوع باید قراردادی نیز وجود داشته باشد. در این مرحله بین زوج درخواست کننده و فردی که رحم خود را اجاره می‌دهد قراردادی تنظیم می‌شود که هر دوطرف باید آن را مطالعه کرده و امضا کنند. قابل ذکر است که هر دوطرف قرارداد باید همکاری لازم را با موسسه داشته باشند.

 ۶) انجام اقدامات پزشکی: در این مرحله فرآیند‌های پزشکی لازم برای انجام این روش صورت می‌گیرد. مهم ترین کار در این مرحله ترکیب اسپرم و تخمک و کاشت جنین در رحم اهدا کننده می‌باشد. دو روش برای این کار وجود دارد:

 الف) روش IVF که در آن اسپرم و تخمک بیرون در محیط آزمایشگاه با یکدیگر ترکیب شده سپس با تزریق به رحم فرد اجاره دهنده رحم منتقل می‌شود.

 ب) روش IUI که در آن اسپرم را با لوله‌ای از طریق واژن به رحم وارد می‌کنند و لقاح اسپرم با تخمک درون رحم فرد انجام می‌گیرد.

 برای انجام هر دوی روش‌ها قبل از برداشت تخمک، فرد دهنده تخمک باید داروهایی مصرف کند که باعث تحریک به آزادسازی تخمک شود تا تخمک سالم و کافی را برای انجام لقاح آزاد کند. همچینین فردی که رحم را اجاره می‌دهد با مصرف داروهایی باید رحم و بدن خود را برای نگهداری از جنین آماده کند. معمولا برای اطمینان از باروری، دوبار در طی دوروز لقاح و کاشت انجام می‌شود. بعد از گذشت ۱۵روز از لقاح، شخصی که جنین در رحم آن کاشته شده باید تست بارداری بدهد تا از بارداری مطمئن شده و مراقبت‌های لازم را انجام دهد.

 ۷) حاملگی و تولد نوزاد؛ در طول حاملگی موسسه ناباروری حمایت لازم را از فرد اجاره دهنده رحم و زوج درخواست کننده دارد. همچنین فرد اجاره دهنده رحم باید مراقبت‌های لازم را انجام داده و نگهداری از جنین را به بهترین نحو به‌جای آورد. پس از تولد نوزاد، با امضای قرارداد‌هایی که موسسه تنظیم کرده است نوزاد به پدر و مادرش تحویل داده شده و مبلغ اجاره رحم نیز پرداخت می‌شود.

رحم اجاره‌ای برای چه زوج‌هایی مناسب است؟

زوج‌هایی که به هردلیل توانایی بارداری ندارند می‌توانند از رحم اجاره‌ای برای فرزند‌ آوری استفاده کنند. یکی از مشکلات اساسی که برخی زوجین با آن مواجه هستند ناباروری یکی از طرفین است. علاوه بر آن خانم‌هایی که توانایی بارداری به هر‌علتی همچون در خطر افتادن سلامتی ندارند، می‌توانند از این روش کمک بگیرند. دلایل دیگر به‌طور خلاصه در ادامه ذکر می‌شوند.

 ۱) عدم وجود رحم

 ۲) کوچک بودن رحم به طوری که امکان بارداری نباشد

 ۳) سقط‌های مکرر

 ۴) وجود بیماری‌ها یا بدخیمی‌های تخمدان و رحم

 ۵) خطرناک بودن بارداری برای سلامتی مادر

 ۶) دیابت شدید

 ۷) وجود بیماری‌های قلبی یا کلیوی

 ۸) لوپوس

برای رحم اجاره‌ای باید به چه مراکزی مراجعه کرد؟

همانطور که گفته شد ابتدا باید تصمیم گیری درست توسط مشورت با پزشک انجام شود. سپس به موسسه یا کلینیک ناباروری مراجعه کرده و ادامه کارها را با راهنمایی اعضای کلینیک انجام دهید.

هزینه رحم اجاره‌ای چقدر است؟

 قیمت رحم اجاره‌ای در کشور ما کاملا توافقی می‌باشد. زوج تقاضا دهنده و شخصی که رحم خود را اجاره می‌دهد سر قیمت با یکدیگر صحبت کرده و به عددی می‌رسند. در برخی به دلیل دوستانه بودن یا کار خیر کردن، شخص اجاره دهنده رحم هیچ مبلغی را دریافت نمی‌کند. اما به‌طور‌کلی هزینه اجاره رحم در لحظه نگارش این مقاله حدود صد میلیون می‌باشد.

نمودار قیمت در سایر کشورها

حکم شرعی رحم اجاره‌ای

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که رحم اجاره‌ای از نظر شرعی مشکلی ندارد؟ آیا برای رحم اجاره‌ای صیغه لازم است؟ از آنجا که رحم اجاره‌ای یک روش نوظهور بوده و با پیشرفت علم پزشکی نمایان شده در قرآن و احادیث نکته‌ای در این رابطه یافت نمی‌شود. اما فقها این موضوع را بررسی کرده و حکم داده‌اند. به همین دلیل برای پاسخ به این سوالات به استفتائات مراجع تقلید رجوع کرده‌ایم. 

آیت الله خامنه‌ای درمورد این موضوع ذکر کردند: «استفاده از رحم اجاره‌ای فی نفسه ایرادی ندارد اما باید از انجام اعمال حرام از قبیل نگاه کردن و لمس کردن اجتناب شود.» 

همچنین ایت الله مکارم شیرازی بیان کرده است: «وارد کردن نطفه زن و شوهری  در رحم زن دیگری امری جايز می باشد اما به دلیل این که ممکن است لمس یا نگاه به نامحرم بوجود آید، فقط در شرایط ضروری استفاده از رحم جایگزین امکان پذیر خواهد بود.» 

برخی دیگر از فقها نیز انجام این عمل را شرعی نخوانده و آن را زنا می‌دانند. از نظر فقها نوزاد به دنیا آمده متعلق به زوج اهدا کننده نطفه بوده و به آنها محرم می‌باشد. همچنین نوزاد به شخصی که رحم خود را اجاره داده نیز محرم می‌باشد اما ارثی از او نمی‌برد. در مورد صیغه باید بگوییم که نیازی به انجام آن نیست. همان تنظیم و عقد قرارداد بین طرفین کافی می‌باشد.

قوانین مربوط به رحم اجاره‌ای چیست؟

در ابتدا باید تصمیمی را که گرفتیم به اطلاع دادگاه برسانیم و در انتظار تایید دادگاه باشیم. در صورت وجود موارد زیر این تصمیم مورد قبول دادگاه واقع می‌شود:

 ۱) زوج مشکلی در باروری داشته باشند و گواهی پزشکی مربوطه را به دادگاه ارائه دهند.

 ۲) زوج صلاحیت اخلاقی لازم را برای اجاره کردن رحم داشته باشند.

 ۳) زوج اختیار تصمیم گیری را داشته باشند.

 ۴) زوج باید تابعیت کشور ایران را داشته باشند.

 ۵) هیچ‌یک از افراد اعتیاد به مصرف مواد مخدر نداشته باشند.

 همانطور‌ که ذکر شد قراردادی بین زوج، شخص اجاره دهنده‌ رحم و شوهر او و همچنین موسسه ناباروری تنظیم می‌شود و همگی طرفین این قرارداد باید رضایت داشته و به تعهدات نوشته شده در قرارداد عمل کنند. تعهدات طرفین قرارداد شامل چه مواردی می‌شود؟ در مورد تعهدات زوج، مهم ترین نکته تسویه هزینه اجاره رحم در پایان حامگی می‌باشد. فرد اجاره دهنده رحم موظف است در طول حامگی از جنین نگهداری و مراقبت لازم را داشته باشد و پس از زایمان نوزاد را به پدر و مادرش تحویل دهد. همچنین حق سقط عمدی و بدون رضایت را نخواهد داشت. با توجه به اینکه در قوانین کشور ما، قانونی در رابطه با رحم اجاره‌ای وضع نشده است باید براساس ماده ده قانون مدنی عمل کنیم که این‌طور آمده است: «قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد کرده اند، چنانچه مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.» به عبارتی در قراردادی که بین طرفین تنظیم می‌شود تمام موارد و تعهدات مهم باید ذکر شده و امضا شوند و هرگونه خلاف عمل به تعهدات این قرارداد به‌طور قانونی قابل پیگیری خواهند بود.